Yeni Torba Yasa Kapsamında Yapılan Kanun Değişikliklerinin ve Bazı Düzenlemelerin Değerlendirilmesi

İzmir, 17.04.2020

YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) SALGINININ EKONOMİK VE SOSYAL HAYATA ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA KANUN İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN İLE GETİRİLEN BAZI DÜZENLEMELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

17.04.2020 Tarihinde Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Yeni Koronavirüs (COVİD-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile birçok alanda düzenlemeler yapılmıştır.

Yeni torba yasa ile yaşanılan dönem içinde iş yerleri açısından doğan ve doğacak bazı giderler alınmayacağı gibi bazı giderler de yapılandırılmış veya ertelenmiştir. Bununla birlikte daha önceki yazılarımızda bilgi vermiş olduğumuz üzere şimdilik üç aylık dönem için iş sözleşmelerinin feshedilmesinin önüne geçecek düzenlemeler getirilmiş, bu dönemde ücretsiz izne çıkarılan ve kanunun yürürlüğe girdiği tarih öncesinde işten çıkarılan işçilere devlet tarafından yapılacak maddi destek konularında düzenlemeler getirilmiştir. Ayrıca kısa çalışma yapılması sürecini daha çabuk ilerletmek adına bu hususta da yeni maddeler eklenmiştir.

Yapılan düzenlemeleri konularına göre kısaca incelemek gerekirse;

Şirketlerin ve İş Yerlerinin Giderleri Hakkında

Kanunun 1. Maddesinin e bendi uyarınca, belediyelere yetki verilerek; büyükşehir belediyelerinin, belediyelerin ve bağlı kuruluşlarının faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan iş yerlerine ilişkin su tüketimine bağlı alacakları maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 aylık dönem ile sınırlı olmak üzere ertelenebileceği düzenlenmiştir. Bu karar belediye meclisince alınacak olup 3 aylık döneme ilişkin tahsil edilmesi gereken alacakların her biri 3 ay ertelenebilecektir. Erteleme sürelerinin bitiminden itibaren belediye meclisinde 3 aya kadar daha uzatılabilecektir. Bu alacaklar ertelenen süre sonunda, ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde, herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmadan tahsil edilecektir.

Kanunun 1. Maddesinin g bendi uyarınca faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin yıllık ilan ve reklam vergileri ile yıllık çevre temizlik vergilerinin, faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunulamayan dönemlere isabet eden kısmı alınmayacaktır.

Yine Kanunun 1. Maddesinin l bendine göre vadesi 01/02/2020 tarihi (bu tarih dâhil) itibarıyla geldiği hâlde bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ödenmemiş ve yapılandırılmamış olan alacaklarının asıllarının tamamının, 2021 yılının Eylül ayı sonuna kadar TEDAŞ’a iletilmek üzere dağıtım/perakende satış şirketlerine veya TEDAŞ’a yazılı başvuruda bulunulması ve ödenmesi gereken tutarın ilk taksiti 2021 yılının Ekim ayının son gününe kadar ödenmek üzere ve her yıl ilk taksitin tekabül ettiği ayda toplam üç eşit taksitte ödenmesi şartıyla, bu alacakların ödenen kısmına isabet eden fer’ilerinin tahsilinden vazgeçilir. Madde hükümlerine uygun ödeme yapıldığı takdirde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki sürelere herhangi bir faiz, zam ve katsayı uygulanmayacağı da düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile vadesi gelmiş ancak ödenememiş elektrik kullanım bedellerine ilişkin borçlar yapılandırılmıştır. Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten sonraki süreç ile ilgili bir düzenleme olmayıp; yürürlük tarihi öncesinde muaccel hale gelip ödenemeyen borçların yapılandırılması için yapılmış bir düzenleme olduğu görülmektedir. Madde hükmü, vadesi gelmiş ve ödenmemiş borçları kapsamaktadır. Kanun yürürlüğe girmeden önce ödenmiş olan borçların iadesi yapılmayacaktır. Ayrıca bu yapılandırmadan sonra belirtilen sürelerde ödeme yapılmaması durumunda bu yapılandırmadan faydalanılamayacaktır.

İşçilere Yapılacak Devlet Desteği Hakkında

Kanun’un 7. maddesi ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na Geçici 24. Madde eklenmiştir. Madde uyarınca, yürürlüğe girdiği tarihte iş sözleşmesi bulunmakla birlikte işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile işten çıkarıldığında işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve üç ay süre ile izinli oldukları ve işsiz kaldıkları günler için günlük 39,24 TL ücret desteği yapılacaktır. Yapılacak destek Fondan karşılanacak olup ödemelerin nasıl ve ne şekilde yapılacağı hususundaki düzenlemeler Bakanlık tarafından yapılacaktır. Yapılacak ödemelerden sadece damga vergisi kesintisi yapılacaktır.

Nakdi ücret desteği yapılan işinin fiilen çalıştırıldığının tespit edilmesi durumunda; bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırılan her ay için ayrı ayrı idari para cezasına hükmedilecektir. İdari para cezası; 4857 Sayılı İş Kanunu’nda belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında olacaktır. İdari para cezasının uygulayacak kurum İş Kurumu İl Müdürlükleridir. Bu durumda idari para cezası ödemekle yükümlü olacak işveren ayrıca yapılan nakdi desteği de ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte geri ödemekle yükümlü olacaktır.

Bu madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri Fondan karşılanır.

Kısa Çalışma Hakkında

Kanunun 8. maddesi ile İşsizlik Sigortası Kanunu’na Geçici 25. Madde eklenmiş ve kısa çalışma ile ilgili düzenleme yapılmıştır. Buna göre işverenlerin Covid-19 kapsamında zorlayıcı sebep gerekçesi ile kısa çalışma başvurusu yapmaları durumunda kısa çalışma ödemesinin yapılması için uygunluk denetiminin tamamlanması beklenmeyecektir.

İşverenin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi yapılacak olup daha sonradan yapılan inceleme neticesinde işveren tarafından hatalı bilgi ve belge verildiği tespit edilirse; bu sebeple yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.

İş Akdini Fesih Yasağı Hakkında

Kanunun 9. maddesi ile İş Kanunu’na Geçici 10. madde eklenmiş ve fesih yasağı düzenlenmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli hususlardan biri iş sözleşmesinin İş Kanunu Kapsamında olup olmadığının bir önemi olmaksızın bütün iş sözleşmeleri için aynı yasağın uygulanacak olduğudur.

Maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süre ile İş Kanunu’nun 25. Maddesinin 1. Fıkrasının II. Bendinde düzenlenen ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık nedeni ile iş akdinin işveren tarafından derhal feshi halleri ve diğer kanunlarda ahlak ve iyi niyet kuralları nedeni ile feshi düzenleyen haller hariç olmak üzere işveren tarafından iş akdinin feshedilmesi yasaklanmıştır.

İş akdini fesih yasağı olan işveren bu süreçte yine üç ay ile sınırlı olmak üzere işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilecektir. İşçinin bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılması nedeniyle iş akdini feshetmesi de mümkün olmayacaktır.

Bu maddede düzenlenen fesih yasağı ve ücretsiz izin ile ilgili olarak belirtilen üç aylık süre Cumhurbaşkanı tarafından altı aya kadar uzatılabilecektir.

Bununla birlikte önemle vurgulanması gereken bir husus da madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir. Kısacası madde hükmüne aykırı şekilde yapılacak fesihler sadece feshin haksız olmasına ve işe iade dahil olmak üzere işçinin tüm alacaklarını almasına sebebiyet vermekle kalmayacak; aynı zamanda feshi gerçekleştiren işveren veya işveren vekilinin idari para cezası ile de karşı karşıya kalmasına neden olacaktır.

Sermaye Şirketleri Hakkında

Kanun’un 12. Maddesi ile Türk Ticaret Kanunu’na Geçici 13. madde eklenmiştir. Yapılan düzenleme gereği sermaye şirketlerinde 30.09.2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem karının yalnızca % 25’i kadarının dağıtımına karar verilebilecektir. Geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemeyecek, genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemeyecektir. Cumhurbaşkanı’nın belirtilen süreyi üç ay uzatma ve kısaltma yetkisi vardır.

Genel kurul tarafından 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kar payı dağıtımı kararı alınmış; ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmi beşini aşan kısma ilişkin ödemeler birinci fıkrada belirtilen sürenin sonuna kadar ertelenecektir.

Getirilen bu düzenleme ile Sermaye Şirketlerinin devamlılığı ve ileri vadede oluşabilecek olumsuz ekonomik etkilerinin azaltılması hedeflenmiştir. Kanun teklifi metninin gerekçesinde bu düzenleme ile ilgili olarak; “Ekonomik faaliyetlerin yavaşlaması, sınırların kapatılması, ekonominin hem arz hem de talep tarafında ortaya çıkan belirsizlikler sebebiyle salgının toplum sağlığı ve ekonomi üzerindeki etkileri henüz çok net olarak ortaya konulamamaktadır. Bu çerçevede, ihtiyatlılık politikasının gereği olarak, şirket kaynaklarının nakit kar dağıtımı yapılmak suretiyle azaltılmaması, şirketlerimizin mevcut öz kaynak yapılarının korunması ve ilave finansman ihtiyacının doğmaması amacıyla…” ifadelerine yer verilmiştir.

Saygılarımızla

Av. Ezgi Çağla Güngör