Tazyik Hapsi

İzmir, 19.05.2020

TAZYİK HAPSİ

Bu yazımızda, borçlunun ödeme taahhüdünü ihlal etmesi, nafaka yükümlüsünün nafaka borcunu yerine getirmemesi, çocuk teslimi kararlarına aykırı davranılmasının sonucunda ya da 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun uyarınca verilen tedbir kararının gereklerine aykırı hareket edilmesi gibi hallerde uygulama alanı bulan tazyik hapsi incelenmektedir.

Tazyik hapsinin tanımına ilişkin mevzuatta açık düzenleme yoktur. Kanun’da bir yaptırım türü olarak yer verilmiştir.

Tazyik hapsini, bir kimseyi bir işi yapmaya zorlamak için verilen bir yaptırım olarak tanımlayabiliriz.

Tazyik Hapsinin Özellikleri

            -           Bir kimseyi yapmak zorunda olduğu edimi yerine getirtmek amacı taşır.

            -           Hapis cezası ile zorlama amacı taşıyan bir yaptırımdır.

            -           Seçenek yaptırımlara çevrilemez.

            -           Ön ödeme uygulanamaz.

            -           Tekerrüre esas alınamaz.

            -           Şartla salıverilme hükümleri uygulanamaz.

            -           Ertelenemez.

            -           Adlî sicil kayıtlarına geçirilemez.

            -           Tazyik hapsini gerektiren suçların tamamı, şikâyete tabi olmasına karşın uzlaşmaya tabi değildir.

            -           Tazyik hapsi hangi yükümlülüğün yerine getirilmemesi sebebi ile verilmiş ise o yükümlülüğün ifa edilmesi ile sona erer.

            -           Tazyik hapsinde belli bir cezaya hükmolunmaz.

Tazyik hapsinin özelliklerinden anlaşıldığı üzere, bu yaptırımın amacı fail hangi eylemi yapması / yapmaması nedeni ile cezalandırılıyor ise bu eylemi yapması ya da yapmamasını yani ilgili kanuna uygun hareket etmesini sağlamaktır. Bu nedenle, TCK 50. maddesi uyarınca paraya ve diğer seçenek yaptırımlara çevrilemez.  

TAZYİK HAPSİ CEZASI DURUMLARDA, KİMLERE VERİLİR?

            -           Borçlunun alacaklısını zarara sokmak kastıyla mevcudunu eksiltmesi, (İİK m. 331)

            -           Borçlunun aczine kendi fiiliyle sebebiyet vermesi veya vaziyetinin fenalığını bilerek ağırlaştırması, (İİK m. 332)

            -           İflas ve konkordato işlerinde hususi menfaat temin etme, (İİK m. 333)

            -           Ticari işletmelerde yöneticinin sorumluluğunu gerektiren hallerde, (İİK m. 333/a) 

            -           Borçlunun konkordatoda veya sermaye şirketleri ile kooperatiflerin uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırılmasında yetkili kimseleri hataya düşürmesi ya da konkordato veya uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırma koşullarına uymaması, (İİK m. 334)  

           -           Müflisin mallarının verilmemesi, (İİK m. 336)

           -           Ticareti usulüne aykırı terk etme, (İİK m. 337/a)

           -           Gerçeğe aykırı beyanda bulunma, (İİK m. 338/1)

           -           Aciz vesikası almış bir borçlunun asgari ücretin üstünde bir geçim sürmesi (İİK m. 338/2)

           -           Taahhüdü ihlal etme (İİK m. 340)

           -           Çocuk teslimi kararına aykırı davranma (İİK m. 341)

           -           Yalnız kendisi tarafından yapılacak olan bir işin yapılması veya bir işin yapılmaması veyahut bir irtifak hakkının tesisi veya kaldırılması hakkındaki ilam hükümlerine muhalefet etme (İİK m. 343)

           -           Nafaka borcunu ödememe (İİK m. 344)

hallerinde ve özel kanunlarda belirtilen hallerde (Örn. Çek Kanunu) bu eylemleri gerçekleştiren kişiler aleyhine tazyik hapsi kararı verilir.

Tazyik Hapsi ile Disiplin Hapsi

Tazyik hapsinin niteliği ve doğurduğu sonuçları bakımından Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 2/1(i) maddesinde düzenlenen disiplin hapsine benzediği ifade edilmektedir.

Disiplin hapsine ilişkin CMK’da yer alan tanım, “kısmî bir düzeni korumak amacıyla yaptırım altına alınmış olan fiil dolayısıyla verilen, seçenek yaptırımlara çevrilemeyen, ön ödeme uygulanamayan, tekerrüre esas olmayan, şartla salıverilme hükümleri uygulanamayan, ertelenemeyen ve adlî sicil kayıtlarına geçirilmeyen hapis” şeklindedir.  

Disiplin hapsi ile tazyik hapsi birbirinden farklılıklar içerir:

-           Tazyik hapsi, bir yükümlülüğün yerine getirilmemesinden dolayı verildiği için bu yükümlülüğün yerine getirilmesiyle son bulur.

-           Disiplin hapsi ise, bir yükümlülüğün yerine getirilmemesinden dolayı değil, kısmi bir düzeni korumak amacıyla yaptırım altına alınmış olan bir fiilin işlenmesi dolayısıyla verilmektedir.

Bu nedenle o işin yapılması ve yerine getirilmesi disiplin hapsini sona erdirmez.

Zamanaşımı

İİK’nun 354. Maddesi uyarınca, icra mahkemesi tarafından verilen disiplin ve tazyik hapsi kararlarının infazı için kararın kesinleşmesinden itibaren 2 yıl zamanaşımı süresi söz konusudur.

Tazyik Hapsinin İnfazı

İnfaz savcılığı tarafından tazyik hapsi ilamı UYAP ortamından ilgilinin dava dosyasındaki adresinin bulunduğu İlçe Emniyet Müdürlüğü’ ne gönderilir ve ilgilinin adresten getirilmesi istenir. Adreste bulunamazsa yeni adresin tespiti istenir ve işlem bu şekilde tekrarlanır.

Dolayısıyla, ilgili hakkında çağrı kağıdı ya da yakalama müzekkeresi düzenlenmeden kolluk marifetiyle ilamın infazı sağlanır. Ancak uygulamada kesinleşmiş tazyik hapsi kararı için savcılık tarafından KİHBİ sistemine yakalama uyarısı verilmektedir.

İcra İflas Kanunu uyarınca verilen tazyik hapsinin infazı doğrudan açık ceza infaz kurumunda yapılmaktadır.

7242 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle beraber 4675 sayılı İnfaz Hakimleri Kanunu,  01.09.2020 tarihinden itibaren uygulamaya girecektir. Böylece, doğrudan açık ceza infaz kurumuna gönderme kararları infaz hakimliği tarafından verilecektir.

14.04.2020 tarihli 7242 sayılı Kanunla İnfaz Kanunu’na 2. fıkra eklenerek kimlerin doğrudan açık ceza infaz kurumuna alınacağı düzenlenmiştir. Aşağıdaki hâllerde hükümlüler hakkında verilen cezalar doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilir:

-           Terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkûm olanlar ile ikinci defa mükerrer olanlar ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler hariç olmak üzere, kasıtlı suçlardan toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkûm olanlar.

-           Taksirli suçlardan toplam beş yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm olanlar.

-           Adlî para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenler.

Tazyik hapsi nedeniyle doğrudan açık ceza infaz kurumunda cezasını infaz etmekteyken infaz kurumundan firar eden hükümlünün kapalı kuruma iade edilip edilmeyeceği hususuna da değinmek gerekir.

7242 sayılı Kanun’la yapılan değişiklik ile beraber İnfaz Kanunu’ nun 14. maddesine eklenen 5. fıkra ile doğrudan açık infaz kurumunda bulunanların da firar nedeniyle kapalı kuruma “gönderilmelerine” imkan tanıyan düzenleme yapılmıştır. Dolayısıyla bu maddeyle doğrudan açık infaz kurumunda bulunan tazyik hapsi hükümlüsünün, infaz kurumundan firar eylemi idare ve gözlem kurulu kararıyla kapalı kuruma gönderilmesine neden olacaktır.

Saygılarımızla

Av. Demet Cengiz Uslu