Konkordatoda Geçici Mühlet ve Sonuçları
İzmir, 08.05.2020
Bir borçlunun mali durumunun bozulmuş olmasıyla alacaklıların, alacaklarını belli bir plana göre almaları konusunda kendi aralarında vardıkları ve mahkeme tarafından onaylanan anlaşmaya “konkordato” denilir. Borcunu vadesinde ödeyemeyen veya ödeyememe tehlikesi içinde bulunan borçlu konkordatoya başvurabilir. Konkordato iflastan kurtulma yoludur.
Konkordato, mahkeme denetiminde borçlunun alacaklıları ile anlaşması ve alacaklarının belirli bir oranını ödemekle borçlarından kurtulması yoludur. Konkordato İcra İflas Kanunu’nun 285 vd. maddelerinde düzenlenmiştir.
15.03.2018 tarih ve 30361 sayılı Resmi Gazete’de “28.02.2018 Kabul Tarihli 7101 Sayılı İCRA VE İFLÂS KANUNU VE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN” ile birlikte geçici mühlet imkanı getirilmiştir.
Yeni düzenlemeyle birlikte, konkordato talebine ek olarak kanunda belirtilen belgelerin talebe eklenmesiyle birlikte “geçici mühlet kararı” verilebildiği için konkordato talebi ile kesin mühlet kararı arasındaki boşluk kapatılmıştır. Geçici mühlet kararıyla birlikte kesin mühletin sonuçları doğacağı için, borçlu nezdinde işlemlere devam edilebilmesinin ve borçlu aleyhine icra takibi yapılması engellenmiştir.
Konkordato Talebi, Geçici Mühlet Kararı ve Sonuçları
1. Konkordato Talebi
“Borçlarını, vadesi geldiği hâlde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlu, vade verilmek veya tenzilat yapılmak (Borcun bir kısmını ödemek ) suretiyle borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir iflâstan kurtulmak için konkordato talep edebilir. Bununla birlikte iflas talebinde bulunabilecek her alacaklı da gerekçeli bir dilekçe ile borçlu hakkında konkordato işlemlerinin başlatılmasını isteyebilir.”(İ.İ.K. md.285)
Konkordato talep etmek için borçlunun, vadesi geldiği halde ödeyemediği bir borcu olmalı veya söz konusu borcunu vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunmalıdır. Bu durumda olan herkes konkordato talebinde bulunabilir.
Konkordatonun ilk aşaması konkordatonun yetkili asliye ticaret mahkemesinde talep edilmesidir. Söz konusu taleple birlikte, ilgili belgelerin de tam olması halinde borçlu hakkında ticaret mahkemesi tarafından geçici mühlet kararı verilebilir.
Konkordato Talebinde Yetkili ve Görevli Mahkeme, iflasa tabi olan borçlu için borcunun muamele merkezinin bulunduğu yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesi, iflasa tabi değilse yerleşim yerindeki Asliye Ticaret Mahkemesi’dir.
2. Konkordato Talebiyle Birlikte Talebe Eklenmesi Gereken Belgeler
Yetkili Asliye Ticaret Mahkemesi’nden konkordato talep edilirken, talebe ek olarak bazı evrakların konkordato talebine eklenmesi gerekmektedir. Söz konusu evraklar eksiksizse, içerikleri incelenmeksizin mahkeme tarafından geçici mühlet kararı verilir. Yani inceleme yalnızca belgelerin tam olup olmadığına ilişkindir. İİK’nun 286. Maddesi uyarınca konkordato talebine eklenmesi gereken belgeler:
“Borçlu konkordato talebiyle birlikte talebe ek olarak aşağıdaki belgeleri de eklemelidir:
aa) Borçlunun borçlarını hangi oranda veya vadede ödeyeceğini, bu kapsamda alacaklıların alacaklarından hangi oranda vazgeçmiş olacaklarını, ödemelerin yapılması için borçlunun mevcut mallarını satıp satmayacağını, borçlunun faaliyetine devam edebilmesi ve alacaklılara ödemelerini yapabilmesi için gerekli malî kaynağın sermaye artırımı veya kredi temini yoluyla yahut başka bir yöntem kullanılarak sağlanacağını gösteren konkordato ön projesi.
bb) Borçlunun malvarlığının durumunu gösterir belgeler; borçlu defter tutmaya mecbur kişilerden ise Türk Ticaret Kanununa göre hazırlanan son bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu, hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de aktiflerin muhtemel satış fiyatları üzerinden hazırlanan ara bilançolar, ticari defterlerin açılış ve kapanış tasdikleri ile elektronik ortamda oluşturulan defterlere ilişkin e-defter berat bilgileri, borçlunun malî durumunu açıklayıcı diğer bilgi ve belgeler, maddi ve maddi olmayan duran varlıklara ait olup defter değerlerini içeren listeler, tüm alacak ve borçları vadeleri ile birlikte gösteren liste ve belgeler.
cc) Alacaklıları, alacak miktarlarını ve alacaklıların imtiyaz durumunu gösteren liste.
dd) Konkordato ön projesinde yer alan teklife göre alacaklıların eline geçmesi öngörülen miktar ile borçlunun iflâsı hâlinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktarı karşılaştırmalı olarak gösteren tablo.
ee) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilen bağımsız denetim kuruluşu tarafından Türkiye Denetim Standartlarına göre yapılacak denetim kapsamında hazırlanan ve konkordato ön projesinde yer alan teklifin gerçekleşeceği hususunda makul güvence veren denetim raporu ile dayanakları.
(Konkordato başvurusu yapan küçük işletmeler yani ve çalışan sayısı 50 kişiden az olan ve yıl içinde her hangi bir dönemde, net satış hasılatı ile bilanço toplam büyüklüğü 8 Milyon TL’yi aşmayan şirketler için “bağımsız denetim şirketi raporu”nun ek olarak mahkemeye ibrazı zorunlu değildir.”) Bununla birlikte borçlu, konkordato sürecinde mahkeme veya komiser tarafından istenebilecek diğer belge ve kayıtları da ibraz etmek zorundadır.
Kanun maddesinde yukarıda belirtilen belgelerin borçlu tarafından konkordato talep edilirken talebe ek olarak mahkemeye sunulacağı belirtilmiştir. Konkordato talebinin alacaklılardan birisi tarafından yapılması halinde ise bu kez borçlu 286. maddede belirtilen belge ve kayıtları mahkemenin vereceği makul süre içinde ve eksiksiz olarak mahkemeye sunarsa geçici mühlet kararı verilebilecektir. (İİK md.287/2). Bu durumda anılan belge ve kayıtların hazırlanması için gerekli masraf alacaklı tarafından karşılanır. Belge ve kayıtların süresinde ve eksiksiz olarak sunulmaması hâlinde geçici mühlet kararı verilmez ve alacaklının yaptığı konkordato talebinin de reddine karar verilir.
3. Geçici Mühlet Kararının Verilmesi
İİK’nun 286. Maddesinde belirtilen belgelerle birlikte konkordato talebinin Asliye Ticaret Mahkemesine sunulmasıyla birlikte sunulan belgelerin içeriği incelenmeksizin derhal geçici mühlet kararı verilir. Geçici mühlet kararıyla birlikte geçici konkordato komiseri görevlendirilir. Geçici mühlet kararının süresi 3 aydır. Bu süre borçlunun veya komiserin talebi üzerine 2 ay daha uzatılarak 5 aya çıkartılabilir.
İİK’nun 287/6. Maddesi uyarınca ticaret mahkemesi tarafından verilen geçici mühlet talebinin kabulü, geçici konkordato komiseri atanması, mühletin uzatılması ve geçici mühletle birlikte verilen tedbir kararları için kanun yoluna başvurulamaz.
4. Geçici Mühletin Sonuçları
İİK’nun 288. Maddesi uyarınca geçici mühlet, kesin mühletin sonuçlarını doğurur. Bu sebeple kanunda kesin mühletin sonuçlarının düzenlendiği 294, 295, 296 ve 297. maddeler geçici mühlet için de geçerlidir.
Verilmiş olan geçici mühlet kararı, ticaret sicili gazetesinde ve Basın-İlan Kurumunun resmî ilân portalında ilân olunur ve tapu müdürlüğüne, ticaret sicili müdürlüğüne, vergi dairesine, gümrük ve posta idarelerine, Türkiye Bankalar Birliğine, Türkiye Katılım Bankaları Birliğine, mahallî ticaret odalarına, sanayi odalarına, taşınır kıymet borsalarına, Sermaye Piyasası Kuruluna ve diğer lazım gelen yerlere bildirilir. Söz konusu ilanla birlikte alacaklıların, ilandan itibaren yedi günlük kesin süre içerisinde dilekçeyle birlikte konkordato mühleti verilmesini gerektiren bir hal bulunmadığını ispatlar delillerle birlikte, kararı veren mahkemeye itiraz ederek konkordato talebinin reddini isteyebilecekleri belirtilir.
5. Kesin Mühletin Alacaklılar Bakımından Sonuçları
Kesin mühletin alacaklılar bakımından sonuçları İİK’nun 294. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;
5.1 Geçici mühlet kararının verilmesiyle birlikte borçlu aleyhine başlatılmış olan takipler durur ve borçlu aleyhine yeni takip de başlatılamaz. Borçlunun malları üzerinde ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları uygulanamaz ve kesilmiş olan zamanaşımı ve hak düşüren müddetler işlemez.
İstisnai olarak, İİK’nun 294 ve 295. Maddelerinde borçlu aleyhine bazı durumlarda takipler başlatılabileceği ve başlatılmış olan bazı takiplerin devam edebileceği belirtilmiştir. Bu takipler:
a) İİK 295. Maddesi uyarınca, mühlet sırasında rehinle temin edilmiş alacaklar nedeniyle rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatılabilir veya başlamış olan takiplere devam edilebilir ancak bu takip nedeniyle muhafaza tedbirleri alınamaz ve rehinli malın satışı gerçekleştirilemez.
b) İİK’nun 206/1. Maddesinde yazılı imtiyazlı alacaklar için haciz yoluyla takip yapılabilir. Bu alacaklar şunlardır:
ba) İşçilerin, iş ilişkisine dayanan ve iflâsın açılmasından önceki bir yıl içinde tahakkuk etmiş ihbar ve kıdem tazminatları dahil alacakları ile iflâs nedeniyle iş ilişkisinin sona ermesi üzerine hak etmiş oldukları ihbar ve kıdem tazminatları,
bb) İşverenlerin, işçiler için yardım sandıkları veya sair yardım teşkilatı kurulması veya bunların yaşatılması maksadıyla meydana gelmiş ve tüzel kişilik kazanmış bulunan tesislere veya derneklere olan borçları,
bc) İflâsın açılmasından önceki son bir yıl içinde tahakkuk etmiş olan ve nakden ifası gereken aile hukukundan doğan her türlü nafaka alacakları.
5.2 Tasdik edilen konkordato projesinde, aksine hüküm içermediği sürece, rehinle temin edilmemiş her türlü alacağa faiz işlemesi durur.
5.3 Hacizli mallar hakkında İİK’nun 186. maddesi uygulanır.
5.4 Konkordato mühletinin verilmesinden önce, müstakbel bir alacağın devri sözleşmesi yapılmış ve devredilen alacak konkordato mühletinin verilmesinden sonra doğmuş ise, bu devir hükümsüzdür.
5.5 Konusu para olmayan alacaklar, alacaklı tarafından, ona eşit kıymette para alacağına çevrilerek komisere bildirilir. Bu durumda borçlu, komiserin de onayıyla taahhüdün aynen ifasını üstlenmekte serbesttir.
6. Kesin Mühletin Borçlu Bakımından Sonuçları
Kesin mühletin borçlular bakımından sonuçları İİK’nun 297. Maddesinde düzenlenmiştir. Madde hükmüne göre borçlu, komiserin gözetimi altında işlerine devam edebilir. Bununla birlikte ticaret mahkemesi mühlet kararı verirken veya mühlet içinde bazı işlemlerin ancak komiserin izni ile yapılmasına veya borçlunun yerine komiserin işletmenin faaliyetini devam ettirmesine karar verebilir.
Bazı durumlarda ise borçlu, ticaret mahkemesinin izni olmadan, mühlet kararından itibaren bazı işlemleri gerçekleştiremez. Bu işlemler:
- Rehin tesis edemez,
- Kefil olamaz,
- Taşınmaz ve işletmenin devamlı tesisatını kısmen dahi olsa devredemez, takyit edemez,
- İvazsız tasarruflarda bulunamaz.
Borçlunun mahkemenin izni olmaksızın bu işlemleri yapması halinde, işlem hükümsüz olur. Bu durumda, İİK’nun 292. Maddesi uyarınca, mahkeme kesin mühleti kaldırarak konkordato talebinin reddine ve borçlunun iflasına karar verebilir.
Borçlunun talebi halinde, mahkemenin yukarıda belirtilen işlemler hakkında karar vermeden önce komiserin ve alacaklılar kurulunun görüşünü alması gerekir.
7. Kesin Mühletin Sözleşmeler Bakımından Sonuçları
İİK’nun 296. maddesiyle konkordato sürecinde sözleşmelerin geçersiz sayılmasının önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Zira, amaç ekonomik olarak zor durumda olan borçlunun, daha da zor bir duruma düşmesinin engellenmesi ve konkordatonun amacı olan iyileşmenin sağlanmasıdır. Bu nedenle, taraflar arasındaki sözleşmede bu yönde bir hüküm bulunsun ya da bulunmasın sözleşme, borçlunun konkordatoya başvurduğu gerekçesiyle sona erdirilemez.
Bununla birlikte konkordatonun asıl amacı olan borçlunun iyileşmesi amacına ulaşılmasına engel teşkil eden sürekli borç ilişkileri komiserin görüşü ve mahkemenin onayıyla herhangi bir zamanda sona erecek şekilde feshedebilir. Söz konusu sözleşmeler çerçevesinde ödenecek olan tazminat konkordato projesine tabi olur.
Saygılarımızla,
Av. Demet Cengiz Uslu