7242 Sayılı Ceza Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Kapsamında Yapılan Değişikliklerin Değerlendirilmesi

İzmir, 17.05.2020

15.04.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yürürlüğe giren “7242 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile on bir kanunda değişiklik yapılmıştır. Bu yazımızda ilgili kanun ile yapılan değişiklikleri inceleyeceğiz.

1. İnfaz Hakimliklerinin Görev, Yetki, Kuruluş ve İşleyişine Dair Düzenlemeler

Müstakil infaz hakimlikleri kurulacak ve tüm infaz işlemleri bu hakimlikler tarafından yürütülecektir. Yapılan düzenleme ile infaz hakimliklerinin görev alanının genişletildiği görülmektedir. İnfaz hakimliklerinin yeni görevlerinden bazıları; Cumhuriyet savcısının ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazına ilişkin verdiği kararlara karşı yapılan şikayetleri incelemek ve karara bağlamak, ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazına ilişkin hakim veya mahkeme tarafından verilmesi gereken tüm kararları vermek ve işleri yapmak olarak sıralanabilir.

Bununla birlikte infaz hakiminin kararlarına ve onayına tabi olan işlemlere karşı şikayetçi veya ilgili Cumhuriyet Savcısı tarafından tebliğden itibaren yedi gün içinde Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz kanun yoluna başvurulabilme imkanı getirilmiştir. İnfaz Hakimliklerinin verdikleri karara karşı yapılacak bu itirazlar Ağır Ceza Mahkemesi tarafından incelenecektir.

İnfaz Hakimliklerinin kuruluş, görev, yetki ve işleyişine ilişkin olan bu düzenlemeler 01.09.2020 tarihinde yürürlüğe girecektir. Kanuni düzenlemede bu değişiklikler nedeniyle olağan veya olağanüstü kanun yolu incelemesinde bozma kararı verilemeyeceği de geçici madde ile eklenmiştir.

2. Doğrudan Açık Ceza İnfaz Kurumlarında İnfaz

Kasten işlenen suçlardan toplam 3 yıl veya daha az hapis cezasına mahkûm olanlar,

Taksirli suçlardan toplam 5 yıl veya daha az hapis cezasına mahkûm olanlar,
Adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenler,
2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu gereğince tazyik hapsine tabi tutulanlar doğrudan açık ceza infaz kurumlarında cezalarını infaz edecektir.

Terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkûm olanlar ile ikinci kez mükerrerler ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler hakkında bu değişiklik uygulanmayacaktır.

3. İnfaz Kurumlarındaki Disiplin Düzenlemeleri Ağırlaştırılmıştır

İnfaz kurumlarındaki disiplin sorumluluğuna ilişkin hükümler ağırlaştırılmıştır. İnfaz kurumlarına alkol sokmak, alkol kullanmak ve bulundurmak hücreye konulma cezasını gerektiren haller arasına girmiştir.

Bununla birlikte İnfaz Kanunu’na eklenen geçici 9. maddenin birinci fıkrasıyla Devlete ve Millete karşı suçlar, örgütlü suçlar, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar, TMK kapsamına giren suçlarda hükümlü ve tutuklu olanlar ile “eylem ve tutumları nedeniyle tehlikeli hâlde bulunan ve özel gözetim ve denetim altında bulundurulmaları gerekli olduğu saptananlar ile bulundukları kurumlarda düzen ve disiplini bozanlar veya iyileştirme tedbir, araç ve usûllerine ısrarla karşı koyanlar” hükümlü ve tutuklular hariç; 30/03/2020 tarihinden önceki eylemleri nedeniyle Ceza İnfaz Kanunu 39 ila 46. maddeleri uyarınca verilen disiplin ceza ve tedbirlerin infaz edilmeleri şartıyla madde 48’de öngörülen süre ve karar şartı aranmaksızın idare ve gözlem kurulunca verilecek iyi hal kararı üzerine kaldırılacaktır. Disiplin nedeniyle nakli düzenleyen 55. madde hükümleri saklı tutulmuştur.

4. Koşullu Salıverilme Oranları Bakımından Yapılan Değişiklik

Hakkında verilmiş olan hürriyeti bağlayıcı cezanın kanunda belirlenen bölümü infaz edilmiş olan hükümlünün, infaz süresince iyi halli olması kaydıyla, mahkûmiyet süresini tamamlamadan cezaevinden salıverilmesi, “koşullu salıverilme” adı verilen infaz hukuku müessesesidir.

İnfaz Kanunu’nda yapılan değişiklik ile süreli hapis cezalarının infazında koşullu salıverilme oranı kural olarak 2/3 yerine 1/2 olarak uygulanacaktır. Aşağıda yer verilen istisnai suçlar açısından ise koşullu salıverilme oranı 1/2 yerine 2/3 olarak düzenlenmiştir:

Kasten öldürme suçlarından süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
Mağdurun yüzünün sabit değişikliğine neden olacak şekilde neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan mahkûm olanlar,
İşkence, neticesi sebebiyle ağırlaşmış işkence ve eziyet suçlarından süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlardan mahkûm olanlar,
TCK m.102/2 hariç olmak üzere cinsel saldırı, ikinci ve üçüncü fıkraları hariç olmak üzere TCK m. 104’de düzenlenen reşit olmayanla cinsel ilişki ve TCK m.105’de düzenlenen cinsel taciz suçlarından süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
TCK m.102, 103, 104 ve 105’de düzenlenen cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan hapis cezasına mahkûm olan çocuklar,
TCK m.188’de düzenlenen uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan hapis cezasına mahkûm olan çocuklar,
Suç işlemek için örgüt kurma, yönetme veya örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olan çocuklar,
2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkum olanlar,
Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarından süreli hapis cezasına mahkûm olanlar.

Ayrıca suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek veya örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçtan dolayı mahkumiyet halinde, koşullu salıverilme oranı 3/4’den 2/3’e indirilmiştir. Ancak fıkraya eklenen cümleyle koşullu salıverilme oranı 2/3’ten fazla olan suçlar bakımından tabi olduğu koşullu salıverilme oranının uygulanacağı, dolayısıyla İnfaz Kanunu 108/9’da yapılan değişiklikle TCK m.102/2’de düzenlenen cinsel saldırı suçu, m.103’de düzenlenen cinsel istismar suçu, m.104/2 ve 3’de düzenlenen reşit olmayanla cinsel ilişki suçu ile m.188’de düzenlenen uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından süreli hapis cezasına mahkum olanlar hakkında koşullu salıverilme oranı 3/4 olarak uygulanacaktır.

Her ne kadar örgüt suçları ve örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar bakımından koşullu salıverilme oranı İnfaz Kanununda 2/3 olarak düzenlense de Terörle Mücadele Kanunu kapsamında işlenen bir suç söz konusu ise koşullu salıverilme oranı 3/4 olarak uygulanacaktır.

Tekerrür hâlinde işlenen suçtan dolayı mahkûm olunan süreli hapis cezasında koşullu salıverilme oranı 3/4'den 2/3’e indirilmiştir. Ancak, fıkraya eklenen cümleyle, koşullu salıverilme oranı 2/3’ten fazla olan suçlar bakımından, bu suçların tabi oldukları koşullu salıverilme oranının uygulanacağı kabul edilmiştir. Bu nedenle TCK m.102/2’de düzenlenen cinsel saldırı suçu, m.103’de düzenlenen cinsel istismar suçu, m.104/2 ve 3’de düzenlenen reşit olmayanla cinsel ilişki suçu ile m.188’de düzenlenen uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından veya terör suçlarından mükerrir olanlar hakkında koşullu salıverilme oranı, 3/4 olarak uygulanacaktır.

5. Mahkumiyet Hükmünün Hesaplanması ve Koşullu Salıverilme Süreleri Hakkında Değişiklik

Mahkumiyet hükmünün yorumunda duraksama olursa veya lehe kanun hükmünün değerlendirilmesi gerekirse hükmü veren mahkeme, infaz edilecek cezanın hesaplanmasında ya da cezanın kısmen veya tamamen yerine getirilip getirilemeyeceği noktasında tereddüt olması halinde ise infaz hakimi karar verecektir. Bu konularda yapılacak başvurular cezanın infazını durdurmayacak ancak mahkeme veya infaz hakimliği infazın ertelenmesine veya durdurulmasına karar verebilecektir.

Birden fazla hükümdeki cezaların koşullu salıverilme süresinin belirlenebilmesi açısından toplanması gerektiğinde toplama kararları infaz hakimliği tarafından verilecektir. Ayrıca adli para cezasından çevrilen ve ceza infaz kurumunda infaz aşamasına gelen hapis cezaları da toplama kararına dahil edilecektir.

Cezaların toplanmasında, en fazla cezaya hükmetmiş mahkemenin bulunduğu yer infaz hakimliği, birden fazla infaz hakimliği yetkili ise son hükmü vermiş olan mahkemenin bulunduğu yer infaz hakimliği yetkilidir. Diğer hükümler de 5275 sayılı kanunun 101. maddesinin ikinci fıkrasının mevcut metnindeki esaslar çerçevesinde belirlenmiştir.

30/03/2020 tarihine kadar işlenen suçlarda tabi olduğu infaz rejimine göre belirlenen koşullu salıverilme süresinin hesaplanmasında hükümlünün on beş yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği bir günün üç gün; on sekiz yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği bir günün ise iki gün olarak dikkate alınacağı hükme bağlanmaktadır.

Yapılan değişiklikle koşullu salıverilen hükümlünün tâbi tutulacağı denetim süresi, infaz kurumunda geçirilmesi gereken süre, başka bir ifadeyle koşullu salıverilme süresi kadar olacaktır. Ancak bu süre, süreli hapislerde hakederek tahliye tarihini geçemeyecektir.

İnfaz hâkimi iki yılı geçmemek üzere denetim süresi içinde hükümlünün denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenecek yükümlülüklere tabi tutulmasına karar verebilecektir.

6. Koşullu Salıverilme Kararının Geri Alınması

Değişiklik öncesi, denetim süresi içerisinde kasıtlı yeni bir suç işleyen hükümlünün koşullu salıverilme kararının geri alınması hâlinde hükümlünün sonraki suçu işlediği tarihten itibaren kalan cezasının aynen çektirilmesine karar verilmekte iken, yeni düzenleme ile hükümlünün denetim süresi içerisinde işlediği suçtan dolayı mahkûm olduğu hapis cezasının iki katı sürenin infazına karar verilecektir. Bununla birlikte denetim süresi içinde işlenen ikinci suçun cezası, genel hükümlere göre ayrıca infaz edilecektir. Denetim süresi içinde yükümlülüklere aykırı davranılması hâlinde ise, bu yükümlülüklere uymama tarihi ile hak ederek salıverilme tarihi arasındaki süreyi geçmemek koşuluyla ihlalin niteliğine göre takdir edilecek bir sürenin ceza infaz kurumunda çektirilmesine karar verilecektir.

7. Denetimli Serbestlik Tedbirinden Faydalanılması

Denetimli serbestlik tedbirinden faydalanılması için gerekli şartlar;

İyi halli olması,
Açık cezaevinde bulunması ya da açık cezaevine ayrılma hakkını kazanması şeklinde düzenlenmiştir.

Hükümlünün ceza infaz kurumundan ayrıldıktan sonra denetimli serbestlik müdürlüğüne müracaat süresi 3 günden 5 güne çıkarılmıştır.

Kısa süreli hapis cezasının yaptırım seçeneklerinden kamuya yararlı bir işte çalıştırma; hükümlünün, ücretsiz olarak “iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere” bir kamu kurumunun veya kamu yararına hizmet veren bir özel kuruluşun belirli hizmetlerinde ve günlük çalışma süresinin en az iki saat en fazla sekiz saat olacak şekilde denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenecektir.

Ayrıca denetimli serbestlik tedbiri uygulanmaya başladıktan sonra cezasının alt sınırı 1 yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kamu davası açılması halinde denetimli serbestlik müdürlüğünün talebi üzerine infaz hakimi tarafından açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilebileceğine hükmolunmuştur.

8. Bir Defaya Mahsus Üç Yıllık Denetim Süresi

Düzenlemede yer alan istisnai suçlar (terör suçları, uyuşturucu ticareti suçları, cinsel saldırı ve istismar suçları, kasten öldürme, yüzde sabit iz kalmasına sebebiyet veren kasten yaralama suçu, kadına karşı şiddet, işkence ve eziyet suçları ile özel hayatın gizliliğine ilişkin suçlar) hariç olmak üzere 30/03/2020 tarihine kadar işlenen suçlarda bir yıllık denetimli serbestlik süresi üç yıla çıkarılmıştır. Bu düzenlemeden iyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler de faydalanacaktır.

9. Sıfır – Altı Yaş Grubu Çocuğu Bulunan Kadın Hükümlüler ile Yetmiş Yaşını Bitiren Hükümlüler Hakkında Denetim Süresi

Düzenlemede yer alan istisnai suçlar (terör suçları, uyuşturucu ticareti suçları, cinsel saldırı ve istismar suçları, kasten öldürme, yüzde sabit iz kalmasına sebebiyet veren kasten yaralama suçu, kadına karşı şiddet, işkence ve eziyet suçları ile özel hayatın gizliliğine ilişkin suçlar) hariç olmak üzere 30/03/2020 tarihine kadar işlenen suçlarda sıfır altı yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile yetmiş yaşını bitiren hükümlüler hakkında denetim süresi dört yıla çıkarılmıştır. Bu düzenlemeden iyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler de faydalanacaktır.

Bununla birlikte Hükümlüler bakımından uygulama alanı bulan, dışarıda korumasına bırakılacak kimsesi bulunmayan sıfır-altı yaş grubundaki çocukların annelerinin yanında kalabilmelerine imkan tanıyan düzenleme tutuklular bakımından da geçerli olacaktır.

10. Açık Cezaevinde Bulunan Hükümlüler ile Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanan Hükümlüler 31/05/2020 Tarihine Kadar İzinli Sayılmıştır

Koronavirüs önlemleri kapsamında açık cezaevinde bulunan hükümlüler ile denetimli serbestlik tedbiri uygulanan hükümlüler, 31/05/2020 tarihine kadar izinli sayılmıştır. Salgının devam etmesi halinde bu süre; Sağlık Bakanlığı’nın önerisi üzerine, Adalet Bakanlığı tarafından her defasında 2 ayı geçmemek üzere 3 kez uzatılabilecektir.

Ayrıca Hükümlülerin altsoy, üstsoy, eş ve kardeşlerinin ölüm, ağır hastalık veya doğal afet hâllerinde, kuruma ait telefon ve faks cihazından derhal yararlandırılması imkanına salgın hastalık hali de eklenmiştir.

11. Özel İnfaz Usulleri

Hapis cezalarının hafta sonu, gece veya konutta infazına ilişkin uygulamanın kapsamı genişletilmiştir. Söz konusu usuldeki altı aylık sınır, kasıtlı suçlar bakımından bir yıl altı aya, ölüme neden olma hariç taksirli suçlar bakımından ise üç yıla çıkarılmıştır. Kadın, çocuk, yaşlılar bakımından konutta infaz usulünün ceza sınırı artırılmıştır.

Açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerin, kamu kurum ve kuruluşlarının iş alanlarında, ceza infaz kurumu görevlilerinin denetiminde olmak üzere geceleyin bu kurum ve kuruluşlar tarafından barındırılmak suretiyle çalıştırılabilecekleri ve bu çalıştıkları sürelerin azami süre sınırına bakılmaksızın 105/A maddesi uyarınca denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz edilecek süreye ilave edileceği kabul edilmiştir. Bu düzenlemeyle hükümlülerin daha erken denetimli serbestliğe ayrılmalarının önü açılmıştır.

Cuma 19:00 Pazar 19:00 arası veya hafta sonu hariç her gün saat 19:00 ertesi gün 07:00 arası infaz edilebilecektir.

Konutta infaz usulü; kadın, çocuk ve altmış beş yaşını bitirmiş erkek hükümlüler için bir yıl, yetmiş yaşını bitirmiş hükümlüler için iki yıl, yetmiş beş yaşını bitirmiş hükümlüler için de dört yıl olarak belirlenmiştir.

Burada düzenlenen özel infaz usulleri; terör suçları ile örgüt kurmak, yönetmek veya üye olmak suçlarından ya da örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlardan mahkum olanlar, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkum olanlar, adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenler, koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler, hakkında uygulanmayacaktır.

Cezası özel infaz usulüne göre çektirilenler tabi oldukları infaz rejimine göre koşullu salıverilme hükümlerinden faydalanacak ancak denetimli serbestlik hükümlerinden faydalanamayacaktır. Cezanın özel infaz usulüne göre çektirilmesi kararı, infaza başlandıktan sonra da verilebilecektir.

12. Hasta Mahkumlara İlişkin Düzenlemeler

Maruz kaldığı ağır hastalık ve engellilik sebebiyle yaşamını tek başına idame ettiremeyecek durumda olanlar ile gebe olan veya doğumdan itibaren altı ayı geçmeyen kişiler hakkında; tutuklama tedbiri yerine, adli kontrol tedbiri uygulanmasına karar verilebilmesine imkan tanınmıştır.

Bu durumda olan kişiler hakkında mahkumiyet kararı verilmesi ve istinaf veya temyiz kanun yollarına başvurulmuş olması halinde, hükmü veren ilk derece mahkemeleri tarafından verilecek kararla adli kontrol tedbirinin uygulanabileceği öngörülmektedir. Kişilerin adli kontrol tedbirlerine uymamaları halinde, hükmü veren ilk derece mahkemesi tarafından da UYAP kayıtları üzerinden durumlarının değerlendirilebileceği ve tutuklama kararı verilebileceği veya yakalama emri düzenlenebileceği hüküm altına alınmıştır.

Beş yıl veya daha az hapis cezasına mahkûm olan ya da adli para cezası infaz süreci içerisinde hapis cezasına çevrilen hasta veya engelli hükümlüler, Adlî Tıp Kurumunca düzenlenen ya da Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adlî Tıp Kurumunca onaylanan rapor üzerine cezalarını konutlarında infaz edebileceklerdir.

Ayrıca doğumdan itibaren 6 ay geçen ve toplam 3 yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkûm olan ya da adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen kadın hükümlülerin cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilecektir.

13. “İyi Hal” Düzenlemesi

Hükümlülerin tutum ve davranışlarının gözden geçirilmesine ilişkin esaslar yeniden belirlenmiş ve iyi halli olup olmadıklarının tespiti işleyişi geliştirilmiştir. İyi hal ile ilgili yapılan değişiklikler, 01/01/2021 tarihinden itibaren uygulanacaktır. Hükümlülerin iyi hal incelemesi infazın tüm aşamalarında yapılacak olup hükümlüler, cezaevinde bulundukları tüm aşamalarda en geç altı ayda bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır.

Toplam on yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkum olanlar ile terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mahkum olanların kapalı ceza infaz kurumundan açık ceza infaz kurumuna ayrılmalarına ilişkin idare ve gözlem kurulu kararları, infaz hakiminin onayından sonra uygulanacaktır.

Açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerden; firar edenler veya başka bir fiilden dolayı hakkında tutuklama kararı verilenler ile kınamadan başka bir disiplin cezası alıp, bu cezası kesinleşmiş olanlar veya asayiş ve düzenin sağlanması amacıyla disiplin cezası kesinleşmemiş olsa bile kurum düzeni ya da kişi güvenliği bakımından tehlike oluşturanlar idare ve gözlem kurulu kararıyla, açık ceza infaz kurumu şartlarına veya çalışma koşullarına uyum sağlayamayacakları saptananlar idare ve gözlem kurulunun kararı ve infaz hakiminin onayıyla, kapalı ceza infaz kurumlarına gönderilecektir.

Açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde bulunan, koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlülerin talebi ile cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hakimi tarafından karar verilebilecektir. 105/A maddesinin üçüncü fıkrasında gereği sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler koşullu salıverilmesine 2 yıl veya daha az süre kala, ağır hastalık, engellilik ve kocama nedeniyle yaşamını tek başına sürdüremeyen hükümlüler de koşullu salıverilmesine 3 yıl veya daha az süre kala denetimli serbestlik tedbirinden faydalanacaktır.

14. İnfaza Ara Verilmesine İlişkin Düzenlemeler

Zorunlu ve ivedî durumlarda; Cumhuriyet başsavcılığının hapis cezasının infazına altı ay ara verebilmesine ilişkin yetkisi, bir yıla çıkarılmıştır.
Hükümlülerin eş ya da çocuklarının sürekli hastalık veya malullükleri halinde infazlarına ara verilebilmesine imkân tanınmıştır.
Çocuk ve altmış beş yaşını tamamlamış hükümlüler ile çocuğu bulunan kadın hükümlüler bakımından belirli zaman dilimleri dışında da hediye alabilmeleri imkânı getirilmiştir.
Açık ceza infaz kurumlarında bulunanlarla kapalı ceza infaz kurumunda olup da açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazananlara, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini veya güçlendirmelerini ve dış dünyaya uyumlarını sağlamak amacıyla üç ayda bir, yol hariç üç güne kadar verilen 3 günlük mazeret izninin süresi yedi güne çıkarılmış ve bu iznin hastalık ve doğal afet gibi zorunlu hallerde birleştirilerek kullanılabilmesine imkan tanınmıştır.
Hükümlülerin mazeret iznini kullanabilmeleri için cezaevinde iyi halli olarak geçirilmesi gereken süre, cezanın 1/5’inden 1/10’una indirilmiştir. Ayrıca hasta ziyareti amacıyla bir defaya mahsus verilen mazeret izni hakkı asgari bir ay arayla iki defaya çıkarılmıştır.

Salgın hastalık, doğal afet, savaş ve seferberlik durumunda bu sebeplerden dolayı izinden dönemeyen veya geç dönen hükümlülere TCK’nın ilgili hükümleri gereği ceza verilmeyeceği ve izinden dönmeyen veya iki günden fazla bir süre geçtikten sonra dönen hükümlüler ile firar eden hükümlülere bir daha özel izin verilmeyeceği hüküm altına alınmıştır.

15. Hak Yoksunlukları Müessesesinde Yapılan Değişiklikler

Türk Ceza Kanunu’nun 53. maddesine, mahkûm olduğu hapis cezası ertelenen veya koşullu salıverilen hükümlünün kendi altsoyu üzerindeki velayet, vesayet ve kayyımlık yetkilerini kullanabilmelerine imkan veren düzenlemeye “denetimli serbestlik tedbirleri uygulanarak cezası infaz edilenler” de eklenmiştir. Böylece yapılan bu değişiklik ile denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezası infaz edilen kişiye de kendi altsoyu üzerindeki velayet, vesayet ve kayyımlık yetkisi tanınmaktadır.

Bu fıkrada; sadece cezası ertelenen hükümlü hakkında öngörülen ve mahkemece izin verilebilecek olan “bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etme” yetkisi, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezası infaz edilen hükümlü ile koşullu salıverilen hükümlüye de tanınabileceği düzenlenmiştir.

16. Cezası Artırılan Suçlar

Türk Ceza Kanunu’nun 86. maddesine eklenen düzenleme ile kasten yaralama suçunun “canavarca bir hisle” işlenmesi, suçun nitelikli halleri arasına alınmıştır. Ayrıca bu nitelikli halin cezası diğer nitelikli hallerdeki gibi yarı oranında değil, bir kat oranında düzenlenmiştir.

Türk Ceza Kanunu’nun 220. Maddesinde düzenlenen; suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunda suç işlemek amacıyla örgüt kuranlar veya yönetenler ile bu amaçla kurulmuş örgüte üye olanların cezasının alt ve üst sınırları artırılmıştır. Buna göre suçun birinci fıkrada düzenlenen şeklinin “alt sınırı 2 yıldan 4 yıla, üst sınırı 6 yıldan 8 yıla”, ikinci fıkrada düzenlenen şeklinin “alt sınırı 1 yılda 2 yıla, üst sınırı 3 yıldan 4 yıla” çıkarılmıştır.

Türk Ceza Kanunu’nun 241. maddesinde düzenlenen tefecilik suçunun cezasının üst sınırı 5 yıldan 6 yıla çıkarılmıştır. Ayrıca adli para cezasına alt sınır getirilerek bu sınırın 500 gün olduğu belirlenmiştir. Tefecilik suçunun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılacaktır.

17. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda Önemli Değişiklikler

Kaçakçılık suçlarında malın değerinin azlığı indirim nedeni olarak kabul edilmiş, eşyanın değerinin hafif olması halinde verilecek cezalar yarısına kadar, pek hafif olması halinde ise üçte birine kadar indirileceği düzenlenmiştir. Anılan kanunda Türk ceza hukukunun ana kanunu olan Türk Ceza Kanunu’nda yer almayan hafif, pek hafif terimlerinin kullanılması eleştirilmektedir.

Ayrıca kovuşturma evresi için etkin pişmanlık imkânı getirilmiştir. Kaçakçılık konusu malın değerinin iki katı paranın devlet hazinesine ödenmesi halinde cezada belirli bir oranda indirim yapılacaktır.

18. Hükümlünün Yakalanması Amacıyla Yapılacak Arama Hakkında Değişiklik

Cumhuriyet savcısı tarafından ilamın infazına yönelik yakalama emri çıkarılan hükümlünün yakalanması amacıyla gerektiğinde konutta, işyerinde ve kamuya açık olmayan alanlarda arama yapılabilmesi bakımından CMK’nın arama kararını düzenleyen 119. maddesinin hükümleri uygulanacak ve hakim tarafından verilecek kararlar sulh ceza hakimi tarafından verilecektir.

19. Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Dışına Çıkma Halleri Hakkında Yapılan Düzenleme

Ceza İnfaz Kanunu’nda kapalı ceza infaz kurumu dışına çıkma halleri başlıklı 92. maddesinin ikinci fıkrasında değişikliğe gidilerek “Terör ve örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen” suçlarla ilgili alınan bilgilerin doğruluğunun araştırılması bakımından zorunlu görülen hallerde hükümlü ve tutukluların ceza infaz kurumundan alınabilmeleri, bunun için aranan “hakim” kararı ibaresi de “sulh ceza hakimi” şeklinde düzenlenmiş ve uygulama alanı yeniden belirlenmiştir.

SONUÇ:

7242 Sayılı Ceza Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile ceza infaz kurumlarında geçirilmesi gereken süreler ve koşulları belirlenmekle birlikte toplam on bir kanunda esaslı değişiklikler yapıldığı görülmektedir. Özellikle yaşlı, hasta, gebe olan hükümlüler açısından önemli değişiklikler yapıldığı gibi ayrıca iyi hal değerlendirmesi bakımından yapılan değişiklikler de oldukça önemli görülmektedir. Düzenlemeler yapılırken belirli suçların kapsam dışı bırakılması özellikle “cezaların caydırıcılığı ilkesi” gereği kanımızca isabetlidir. Ancak bununla birlikte benzer hukuki değeri koruyan ve haksızlık içeriği birbirine yakın suçlara farklı yaptırımlar öngörülmesinin “eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine” aykırı olacağı yönünde görüşler de oldukça hakimdir. Kanaatimizce de bu düzenlemeler açısından öğretideki eleştiriler isabetlidir.

Saygılarımızla,

Av. Ezgi Çağla Güngör